5. Teologia synodu

Rzeczywistość synodu swoimi korzeniami tkwi w najgłębszych warstwach struktury Kościoła będącego wspólnotą (communio) Ludu Bożego zjednoczonego tajemnicą nadprzyrodzonej łaski wyrażającej się w różnorodnych darach. Dary te stanowią nadprzyrodzone wyposażenie jej członków. Winni się nimi dzielić poszczególne osoby i mniejsze wspólnoty kościelne w świętej wymianie Chrystusowej prawdy i nadprzyrodzonej miłości. 
Synod diecezjalny jest szczególnie doniosłym przedsięwzięciem wspólnotowym, w którym biskup przy współudziale zespołu ludzi podejmuje środki zaradcze dla odnowy wiary i należytego ukierunkowania nadprzyrodzonego życia Kościoła lokalnego. Chrześcijanie mocą sakramentu chrztu są wezwani do wspólnej drogi (są kimś jednym w Chrystusie Jezusie: 1 Kor 12,12-13; Ga 3,26-29). Łączy ich wspólnie wyznawana wiara w Jezusa Chrystusa. Człowiek wierzący jako taki nigdy nie jest sam: gdy ktoś wierzy, wychodzi z izolacji i włącza się do wspólnoty dzieci Bożych. Akt wiary zwrócenia się ku Bogu objawionemu w Chrystusie jest również aktem zwrócenia się ku tym, którzy już zostali wezwani. Taki akt jest zawsze aktem eklezjalnym, któremu właściwa jest także struktura socjalna. 
Kościół został ustanowiony na świecie i dla świata, aby przez wszystkie czasy i wszystkim narodom głosić Ewangelię. Nie byłby jednak Kościołem dla wszystkich ludzi, gdyby nie przemawiał w każdym czasie językiem ludzi sobie współczesnych i nie starał się dawać odpowiedzi na ich pytania. Z drugiej strony, uwzględnienie znaków czasu pozwala Kościołowi spoglądać na powierzone mu objawienie Boże w coraz to nowym świetle, a tym samym widzieć je coraz pełniej. Jest to zrozumiałe, jeśli wziąć pod uwagę, że w znakach czasu wyraża się w pewien sposób dążenie ludzkości do Boga. Synodalność jest zatem wspólnym zabieganiem o budowanie Królestwa Bożego w sercach ludzkich, w kościele partykularnym i powszechnym, na miarę i potrzeby naszych czasów. Jest doświadczeniem wspólnoty Kościoła, jako uczniów będących w drodze i zatroskanych o zbawienie samych siebie i świata. Prawda ta nie jest tylko pobożnym życzeniem, ale podstawową zasadą życia Kościoła. 
Kościół diecezjalny to wspólnota wiary. Synod Diecezjalny czerpie swoją treść z tajemnicy Kościoła i wyraża communio eklezjalną, która jest równocześnie niewidzialna i widzialna¹¹. Celem synodu jest dobro całej wspólnoty diecezjalnej. Oczywiście chodzi tu przede wszystkim o dobro zbawcze, religijno-moralne, duchowe, nadprzyrodzone. Synod jest jakby stanem świętego zamyślenia nad aktualną sytuacją i warunkiem realizacji Królestwa Bożego w naszej diecezji. Istotnym powodem zwołania Synodu są zazwyczaj nowe wyzwania duszpasterskie, wynikające z nowej ewangelizacji. Musi on zatem dać odpowiedź spójną, trafną i przekonującą, zdolną umocnić wiarę katolicką w jej wymiarze indywidualnym, rodzinnym i społecznym.
Trzeba również pamiętać, że „wierni mają prawo, by przedstawiać pasterzom Kościoła swoje potrzeby, zwłaszcza duchowe, jak również swoje życzenia. Stosownie do posiadanej wiedzy, kompetencji i zdolności, jakie posiadają, przysługuje im prawo, a niekiedy nawet obowiązek wyjawiania swojego zdania świętym pasterzom w sprawach dotyczących dobra Kościoła, oraz – zachowując nienaruszalność wiary i obyczajów, szacunek wobec pasterzy, biorąc pod uwagę wspólny pożytek i godność osoby – podawania go do wiadomości innym wiernym” (KPK Kan. 212 § 2-3).
Synod spełnia w stosunku do biskupa formalnie funkcję czysto doradczą. Można by więc tutaj zapytać, czy jest w ogóle sens uruchamiać ten olbrzymi mechanizm, skoro i tak w ostatecznym podsumowaniu nabierze mocy prawnej to, co biskup zechce podać za obowiązujące? 
Biskup powodowany poczuciem głębokiej odpowiedzialności przed Bogiem, przede wszystkim za duchowe dobro diecezji oraz pozostający pod działaniem łaski stanu, przejmuje materiał doradczy synodu, selekcjonuje go, uzupełnia i podaje wspólnocie diecezjalnej jako obowiązujący. W ten sposób nie zostaje tu naruszony z jednej strony Boski ustrój urzędu biskupa, a z drugiej jest również osiągnięty cel synodu, to jest oparcie go na mocnej i szerokiej płaszczyźnie ludu Bożego¹². 
Synod otwiera Biskupowi Diecezjalnemu możliwość zaproszenia do współpracy z kapłanami oraz przedstawicielami rodzin zakonnych, także wiernych świeckich, ponieważ „również w budowaniu ciała Chrystusowego istnieje różnorodność członków i funkcji” (KK 7). W Kościele bowiem „wspólna jest godność członków wynikająca z ich odrodzenia się w Chrystusie, wspólna łaska synów, wspólne powołanie do doskonałości, jedno zbawienie, jedna nadzieja i miłość niepodzielna” (KK 32).

Zakończenie

„Synod to przede wszystkim święto Kościoła w drodze, a nie tylko obrady czy wyraz „demokratyzacji struktur” eklezjalnych. Dlatego życie synodalne należy pojmować jako niezbywalny wymiar życia Kościoła lokalnego. Synody nawiązują też do tradycji pierwotnego chrześcijaństwa. Zbierają się w poczuciu „świętej służby” i współodpowiedzialności wszyst­kich za Kościół. Są instytucją głęboko ekumeniczną odgrywają przecież znacznie ważniejszą rolę w życiu innych Kościołów chrześcijańskich niż w Kościele katolickim (…). Udadzą się jednak tylko wtedy, gdy uzyskają więk­sze uprawnienia niż dotychczas, staną się sprawą wszystkich i będą podej­mowały rzeczywiste problemy” ¹³.


 

Przypisy:

¹ H. Seweryniak, Święty Kościół Powszechny, Warszawa 1996, 226.
² Por. E. Sztafrowski, Synod diecezjalny w doktrynie soborowej i jej wyraz w posoborowych synodach polskich, PK 39 (1987) nr 1-2, 61-71.
³ A. Czaja, Traktat o Kościele, w: Dogmatyka, II, Warszawa 2006, 337-341.
⁴ Por. E. Corecco, Sinodalità, w: Nuovo Dizionario di Teologia, Cinisello Balsamo 1991,1452.
⁵ J. Ratziger, Eklezjologia soboru Watykańskiego II, w: Kościół-Ekumenizm-Polityka, Poznań-Warszawa 1990, 21. 
⁶ Synodus dioecesana est congregatio in qua Episcopus... sollemni modo fungitur officio ac ministerio pascendi gregem sibi commissam. Ecclesiae imago, n. 163. PPK, t. VI, z. l, s. 230, n. 10824.
⁷ Ecciesiae imago, n. 162.
⁸ „Specyfikę obecnego modelu synodu diecezjalnego stanowi udział w synodzie przedstawicieli całego Kościoła partykularnego, tj. duchowieństwa i laikatu, instytutów zycia konsekrowanego i stowarzyszeń życia apostolskiego. Takie ustawienie sprawy przez kodeks sprawia, że synod ma wymiar eklezjalny”. Bp M. Zimałek, Synod diecezjalny tradycyjną formą nowej ewangelizacji, KDR 6 (1997) 1-2, 254.
⁹ Por. E. Sztafrowski, Synody, w: Słownik teologiczny, Katowice 1998, 563. 
¹⁰ Por. E. Corecco, Sinodalità, w: Nuovo Dizionario di Teologia, Cinisello Balsamo 1991, 1431-1434.
¹¹ Por. Kongregacja nauki wiary, List Biskupów Kościoła Katolickiego o niektórych aspektach Kościoła pojętego jako communio Communionis notio (28.05.1992), n. 4, w: W trosce o pełnię wiary. Dokumenty Kongregacji Nauki Wiary, Tarnów 1995, 391-392. 
¹² J. Dudziak, Synod Diecezjalny sposobem optymalizacji życia wspólnoty Kościoła partykularnego, „Forum Duszpasterskie” 37 (2007) 33.
¹³ H. Seweryniak, Święty Kościół Powszechny, 233.